Lipidogram to jedno z podstawowych badań diagnostycznych, które umożliwia sprawdzenie ilości lipidów w osoczu i zdiagnozowanie wielu chorób związanych z zaburzonym poziomem cholesterolu we krwi. Dowiedz się, na czym dokładnie polega to badanie, jak się do niego przygotować i jak interpretować wyniki.
Na czym polega lipidogram?
Lipidogram to badanie profilaktyczne, które cyklicznie powinny wykonywać wszystkie osoby dorosłe. Zaleca się, by osoby po 20. roku życia powtarzały je co 5 lat, a osoby po pięćdziesiątce – minimum co 2 lata. Raz do roku lipidogram powinny robić osoby, u których wyniki poprzedniego badania były podwyższone i które regularnie przyjmują leki na obniżenie cholesterolu.
Lipidogram sprawdza stężenie:
- cholesterolu całkowitego – to całościowy poziom cholesterolu (LDL i HDL) zarówno dostarczanego organizmowi z pożywieniem, jak i wytwarzanego w wątrobie i ścianach jelit;
- frakcji lipoprotein niskiej gęstości (LDL), tzw. „złego cholesterolu” – kiedy jego wartości są zbyt wysokie, organizm jest zagrożony rozwojem chorób układu sercowo-naczyniowego; odkłada się w ścianach naczyń krwionośnych, co powoduje zwężenie ich przepustowości;
- frakcji lipoprotein wysokiej gęstości (HDL), tzw. „dobrego cholesterolu” – zapobiega on odkładaniu się „złego cholesterolu” w naczyniach krwionośnych, wpływa więc pozytywnie na pracę układu sercowo-naczyniowego;
- triglicerydów – lipidów, których podwyższone stężenie zwiększa ryzyko chorób układu krążenia, a bardzo wysoki poziom może wpłynąć na rozwój ostrego zapalenia trzustki (OZT).
Kontrolowanie poziomu lipidów daje szeroki obraz stanu zdrowia organizmu i umożliwia reakcję na rozwijające się choroby we wczesnym etapie.
Lipidogram – kto powinien go wykonać?
Badanie poziomu lipidów we krwi jest zalecane szczególnie osobom zmagającym się z nadwagą i otyłością, ale także tym, które na co dzień pozbawione są aktywności fizycznej lub są obciążone genetycznie chorobami układu krążenia (wiele przypadków miażdżycy, chorób serca, nadciśnienia tętniczego lub zawałów w rodzinie). W grupie ryzyka podwyższonego poziomu cholesterolu LDL znajdują się także osoby, które palą papierosy, chorują na cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, przewlekłe choroby nerek i przewlekłe choroby zapalne.
Po skierowanie na lipidogram należy się udać do lekarza rodzinnego. Badanie jest uwzględnione w tzw. koszyku świadczeń gwarantowanych, może więc zostać wykonane za darmo.
Jak przygotować się do badania?
Przede wszystkim na badanie należy przyjść na czczo, ok. 13-14 godzin po spożyciu ostatniego posiłku. Na kilka dni (co najmniej 2-3) poprzedzających lipidogram trzeba też całkowicie zrezygnować z alkoholu. Zaleca się także, by przed badaniem unikać forsowania się (ciężkich treningów sportowych), a tuż przed samym jego wykonaniem odpocząć w pozycji siedzącej (wystarczy 15 minut spokojnego siedzenia). Te zalecenia są obligatoryjne i niezbędne dla uzyskania miarodajnych wyników.
Dodatkowo w przypadku osób przyjmujących niektóre leki na choroby przewlekłe lekarz rodzinny może zalecić odstawienie ich przed badaniem. Jeśli jednak nie otrzymamy podobnego zalecenia, nie należy przerywać zażywania.
Jak interpretować wyniki?
Zgodnie z rekomendacją Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego za normy uważa się następujące wyniki:
- cholesterol całkowity – norma dla mężczyzn i kobiet: < 190 mg/dl
- cholesterol LDL – norma dla mężczyzn i kobiet: < 115 mg/dl
- cholesterol HDL – norma dla mężczyzn: ≥ 40 mg/dl; norma dla kobiet: ≥ 45 mg/dl
- triglicerydy: ≤ 150 mg/dl
Warto jednak wiedzieć, że w przypadku osób chorujących na cukrzycę, schorzenia nerek i układu sercowo-naczyniowego normy „złego cholesterolu” są niższe.
